Kείμενα Α΄ γυμνασίου: Τζιτζίκια στήσαν το χορό.

    

Δομή:

• 1η ενότητα - α' στροφή: Το παιχνίδι και η χαρά των παιδιών. 
• 2η ενότητα - β' στροφή: Η κούραση και η πίκρα των μεγάλων. 

Ανάλυση ενοτήτων:

• Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζεται µια πολύ χαρούµενη εικόνα: παιδιά παίζουν («και στέκουν γύρω τα παιδιά/ και παίζουν παλαµάκια») µε φόντο το καλοκαιρινό καταµεσήµερο («στο ντάλα µεσηµέρι») και ηχητική υπόκρουση το τραγούδι των τζιτζικιών («Τζιτζίκια στήσαν το χορό»), το οποίο συνοδεύουν τα ρυθµικά παλαµάκια τους («και παίζουν παλαµάκια»). Η παρέα των παιδιών απολαµβάνει το παιχνίδι της µε τα τζιτζίκια. Τα τζιτζίκια είναι συνδεδεµένα µε την ξεγνοιασιά, την ανέµελη διάθεση, το τραγούδι και γενικότερα τη χαρά του καλοκαιριού. Είναι εποµένως φυσικό να συνυπάρχουν µε την παρέα των παιδιών. Όλη η στροφή κυριαρχείται από ήχους: το τραγούδι των τζιτζικιών και τα παλαµάκια των παιδιών.
• Στη δεύτερη ενότητα το σκηνικό αλλάζει. Μια πορτοκαλόµαυρη πεταλούδα («Μια πεταλούδα διάφανη,/ πορτοκαλιά και µαύρη») πετάει και στέκεται στο µέτωπο των γερασµένων ανθρώπων, για να εµποδίσει τον ήλιο που τους τυφλώνει («στου γέρου κόσµου στάθηκε/ τα φρύδια επάνω, αντήλιο»). Ο ήλιος στην προκειµένη περίπτωση εµφανίζεται εχθρικός, γιατί επιτείνει µε την κάψα του το µόχθο των µεγάλων. Με το πέταγµά της η πεταλούδα γνέθει µαντι- λάκι που θα σκουπίσει τον ιδρώτα των κουρασµένων ανθρώπων («κι έπαιζε και κρυφόγνεφε/ της πίκρας µαντιλάκι»). Παρόλο που το έντοµο αυτό είναι ταυτισµένο µε την αναγέννηση και την ελπίδα, στη στροφή όµως αυτή φαίνεται να συντροφεύει τον πικραµένο «γέρο κόσµο». Μ’ αυτό τον τρόπο ο ποιητής υποδηλώνει πως στα ανθρώπινα συνυπάρχουν η χαρά και η πίκρα, στοιχεία που φαίνονται και από το πορτοκαλί και µαύρο, αντίστοιχα, χρώµα της πεταλούδας. Στον πρώτο στίχο καθεµιάς από τις δύο στροφές υπάρχει η παρουσία εντόµων . Επίσης, και οι δύο εικόνες-στροφές εκτυλίσσονται κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο, µε τη διαφορά όµως ότι στην πρώτη ο ήλιος ευνοεί το παιδικό παιχνίδι, ενώ στη δεύτερη δυσχεραίνει την εργασία των ανθρώπων.

Πρόσωπα: 

•  Τα παιδιά και ο γερασμένος κόσμος (τα τζιτζίκια και η πεταλούδα µπορούν να θεωρηθούν ως πρόσωπα εφόσον αλληλεπιδρούν εκούσια –πράγµα το οποίο είναι πιο σαφές για την πεταλούδα– µε τα ανθρώπινα πρόσωπα).

Τόπος: 

• Ο τόπος δεν προσδιορίζεται µε ακρίβεια. Από την παρουσία, όµως, των τζιτζικιών και της πεταλούδας συνάγεται ότι πρόκειται για υπαίθριο χώρο. 

Γλώσσα: 

• απλή µε κάποια λαϊκά στοιχεία («ντάλα» , «αντήλιο»).

Ύφος: 

• απλό, φυσικό και παραστατικό. Οι εικόνες του χορού των τζιτζικιών και του πετάγµατος της πεταλούδας δίνουν µια υπερρεαλιστική απόχρωση στο ποίηµα. 

Εκφραστικά μέσα: 

• ❖ ΕΙΚΟΝΕΣ Οπτικές Ο χορός των τζιτζικιών («Τζιτζίκια στήσαν το χορό»), το παιχνίδι των παιδιών («και στέκουν γύ- ρω τα παιδιά/ και παίζουν παλαµάκια»), το πέταγµα της πεταλούδας («Μια πεταλούδα διάφανη … τα φρύδια επάνω, αντήλιο»), το γνέσιµο του µαντιλιού («κι έπαιζε και κρυφόγνεφε/ της πί- κρας µαντιλάκι»). Ηχητικές Το τραγούδι των τζιτζικιών («Τζιτζίκια στήσαν το χορό»), τα παλαµάκια των παιδιών («και παί- ζουν παλαµάκια»). Απτική Τα παλαµάκια των παιδιών («και παίζουν παλαµάκια»).